Vrijwilligers zijn overal nodig. Ik waardeer het als mensen zich belangeloos voor een ander inzetten. Tegelijkertijd vind ik het onjuist dat de samenleving draait op vrijwilligerswerk. Werk moet betaald worden en iets wat vrijwillig moet gebeuren, mag nooit opgelegd zijn.

Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken wil dat gemeenten mensen in de bijstand verplichten tot vrijwilligerswerk. Om haar zwakke gestel te compenseren slaat deze staatssecretaris van participatie keiharde taal uit. Klijnsma weet dat ‘mensen het liefst willen werken, meedoen.’

De vraag is of je echt meedoet als je vrijwilligerswerk doet. Ik ben van mening dat, dat alleen het geval is als het je eigen keuze is. Erger nog is dat vrijwilligers er juist voor moeten zorgen dat anderen mee kunnen doen in onze samenleving. Denk maar aan de vrijwilligers van vluchtelingenwerk. Sta je naast de kant van de samenleving met je bijstandsuitkering mag je nieuwe Nederlanders op weg helpen. Nieuwe Nederlanders die trouwens ook nog voorrang hebben op een echte baan!

Werk is werk en dus een aangegane verplichting, die niet vrijblijvend is. Ook daarom is de term vrijwilligerswerk misleidend. Als je beheerder bent in een gemeenschapshuis of sporthal dan dien je er op gezette tijden gewoon te zijn. Vroeger was beheerder zijn een betaalde baan, nu is het in het gunstigste geval nog een WSW-functie. Alleen door het verplichten van vrijwilligerswerk voor mensen in een uitkering is de sociale werkvoorziening ook niet meer nodig.

Het is fijn dat onze ouderen niet vereenzamen, omdat er mensen zijn die in de zorginstellingen koffie gaan schenken en een praatje maken. Tegelijkertijd is het stuitend dat medewerkers van zo’n bejaardenhuis hun werk beperkt zien tot het verschonen van het lichaam en de leefomgeving van de senioren. De compassie is weg.

Natuurlijk word ik helemaal boos als ontslagen straatvegers als vrijwilligers straten moeten gaan vegen. Of dat je als ontslagen thuiszorgmedewerker als vrijwilliger huishoudelijke hulp moet gaan geven. Ordinaire verdringing op een arbeidsmarkt die personeel vanwege de winstmaximalisatie alleen maar ziet als kostenpost. Het is door de hebzucht van de hoger opgeleiden in een onderneming dat de werkvloer gezien wordt als een bedreiging van de eigen welvaart. Terwijl het bestaansrecht van een onderneming juist in de uitvoering zit.

Werk moet eerlijk betaald worden. Toch maak ik me ook schuldig aan vrijwilligerswerk. Ik presenteer wekelijks een radioprogramma. Ik krijg hier, ondanks mijn opleiding en werkervaring, niet voor betaald. Wel is het mijn eigen keuze om te doen; en dus vrijwillig. Als ik een keer niet kan is er geen uitzending, waarmee het ook enigszins vrijblijvend is. Verder bedrijf ik geen journalistiek, want dat is mijn professie en dat vraagt om een betaling. Tot slot houd ik toch mijn ervaring als radiomaker op peil. Zo verdedig ik mijn standpunt over vrijwilligerswerk.

Als je echt ergens voor staat dan is vrijwilligerswerk wel op zijn plaats. Vreemd genoeg komen die zogenaamde ideële jongens en meisjes van Oxfam Novib, Hartstichting, Save the Children (Nederland) of weet ik veel van welk ander van de 1495(!) goede doelen niet voor niets. Dat zijn gewoon ordinaire colporteurs net als die van de beveiligingsbedrijven, energiebedrijven en telecomaanbieders. Diegene die lastig valt wordt beloond en de helper wordt gestraft. Ach, het zijn ook de schreeuwers die worden gehoord, toch?

Jammer dat ik als kind het schreeuwen af heb moeten leren, want daar was ik goed in. Ik zou dan nu roepen: “Waardeer het werk van mensen!”, “Betaal een eerlijk loon!”, “Stop de uitbuiting!” en bovenal “Maak van vrijwilligerswerk geen dwangarbeid!” We moeten afrekenen met ons slavernijverleden en geen nieuw ‘verleden’ creëren.