De ontevredenheid onder kiezers valt te verkleinen. Dit kan door aanpassing van ons huidige politieke systeem. Stop met de coalitievorming. Ga in plaats daarvan werken met een eenheidsregering. Kijk naar wat mensen bindt en niet naar wat mensen tegen elkaar opzet.

Aanleiding:
Het stoort me enorm hoe partijen tijdens verkiezingscampagnes elkaar de loef afsteken. Te vaak hoor je: “Ja, maar jij…” Kiezers worden erop gewezen dat beloftes niet zijn nagekomen. Automatisch worden kiezers ook argwanend naar de plannen die politici op zo’n moment presenteren. Tegelijkertijd lijkt het mij zoeken naar een speld in een hooiberg om iemand te vinden die het volledig eens is met een partijprogramma.

Waarom?
Ik denk dat we toemoeten naar een systeem waarin we zoeken naar samenhang in plaats van tegenstellingen. Als er een meerderheid is voor afschaffing van het eigen risico in de zorg, dan zou dat moeten gebeuren. Echter, door coalitieafspraken halen nu vaak voorstellen het niet terwijl er eigenlijk wel een meerderheid voor is. De partij die omwille van zo’n coalitieafspraak zijn idealen verloochent, wordt bij de volgende verkiezingen genadeloos afgestraft. Mogelijk krijgen andere partijen het dan voor het zeggen en die creëren de ontevredenheid voor de volgende verkiezingen.

Wat te doen?
Als we nu eens stoppen met het formeren van een coalitie en in plaats daarvan twaalf ministers aanstellen. Elke partij mag per 10 zetels een minister leveren. De premier kiezen we apart, maar wel op hetzelfde moment als dat we op een partij stemmen. Dit systeem zorgt ervoor dat geen enkele partij, met een serieus mandaat, wordt uitgesloten. Tegelijkertijd kan de persoon met het meeste vertrouwen premier worden. Dit is dan niet meer automatisch de lijsttrekker van de grootste partij.

Hoe?
Het lijkt mij het meest logisch dat een lijsttrekker van een partij wel de kandidaat voor het premierschap is. Deze persoon zou na de verkiezingen niet in aanmerking moeten mogen komen voor een ministerspost, maar zijn fractie moeten leiden vanuit de kamer; als het premierschap er niet in zit. Daarbij zou het geen rol mogen spelen hoe de partij van deze persoon het er vanaf brengt tijdens de verkiezingen. Immers, een lijsttrekker heeft een verantwoordelijkheid naar de achterban. Partijen zouden er daarom goed aandoen om goede (diplomatieke) bestuurders voor te dragen voor het ministerschap.

Gevolg:
Bij het maken van beleid moet telkens een meerderheid worden gezocht. Daarbij wordt elk Kamerlid – zeker van een partij met minstens 10 zetels – verantwoordelijk voor een gedegen landsbestuur. Het vergroot enerzijds de kans om aan de knoppen te draaien en anderzijds de onafhankelijkheid, omdat er geen coalitie kan vallen. Terwijl een niet functionerende minister nog steeds kan worden weggestuurd. Volgens mij is dit een duaal bestel in optimale vorm.

Conclusie:
Als we het coalitiesysteem overeind houden dan blijven grote groepen kiezers het gevoel houden dat hun stembusgang geen enkele zin heeft gehad. Zij die roepen: “Ze doen toch wat ze zelf willen”, hebben daarmee eigenlijk gelijk. En dat terwijl Nederland juist ooit goed was in het verbinden van onderlinge verschillen. Ooit waren we trots op ons poldermodel. Misschien is het tijd te beseffen dat we daarmee onze tijd ver vooruit waren.

Poldercratie!
We hoeven niet naar andere landen te kijken om de democratie opnieuw uit te vinden. Het is een Nederlandse kernwaarde dat in onze samenleving elke stroming haar eigen vertegenwoordiging kan hebben in ons parlement. Die versplintering wordt een handicap als we coalities moeten blijven smeden op totaalprogramma’s, maar is een kracht als we op onderdelen naar samenhang gaan zoeken. Nederland mag de Grieken dankbaar zijn voor de democratie, maar kan dit principe nu heruitvinden.

Populisme
Doordat kiezers allemaal verschillende motieven hebben om een partij te steunen, dwingt het zoeken naar meerderheden op onderdelen hen om de politiek te blijven volgen. Alleen zo wordt inzichtelijk wat er daadwerkelijk met je stem gebeurt. Het zou de betrokkenheid zo maar eens kunnen vergroten. En mogelijk zelfs het populisme verkleinen. Misschien is deze vorm van democratie wel het beste antwoord op haatzaaiers, ongeacht de extreme standpunten van sommige partijen.

Disclaimer:
Vooralsnog is dit alleen maar mijn gedachte. Ongetwijfeld zijn er allerlei argumenten te verzinnen iets niet te doen, maar mocht je wel verandering willen dan begint dat in elk geval met een ding: deel deze verhandeling, zodat zoveel mogelijk mensen erover kunnen nadenken. Ik claim niet dat dit de enige oplossing is, maar ik geloof oprecht dat dit een begin kan zijn naar meer cohesie in onze samenleving.